Zapewne każdy słyszał o tablicach średniego dalszego trwania życia. Wyjaśniamy czym one są, z czego wynikają, i po co, oraz jak się zmieniają, wraz z naszym konkretnym wnioskiem.

Akurat od kwietnia 2019 r. mamy tablice obowiązujące do końca marca 2020, które bazują na danych statystycznych z roku 2018.

Wynika z nich, że średnia długość życia w Polsce się zmniejszyła, ale przez to zwiększą się świadczenia emerytalne. Oto dlaczego? GUS swoje dane opiera o liczbę osób, które umierają w danych kategoriach wiekowych. Na podstawie tego prognozuje długość życia.

Na przykład 40-latek ma przed sobą statystycznie 467,9 miesięcy życia, czyli nieco poniżej 39 lat. To mniej o 1,3 miesiąca w porównaniu z zeszłorocznym badaniem.

Za to 65-latkowie statystycznie będą żyć jeszcze 217,1 miesięcy, co przekłada się na nieco ponad 18 lat. Rok temu ich średnia długość życia sięgała 218,4 miesięcy, czyli również o 1,3 miesiąca więcej.

Poniżej najnowsza i aktualna tablica średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, stanowiąca załącznik do komunikatu Prezesa GUS z 25 marca 2019 r. wraz z wyjaśnieniami.

Zawarte w powyższej tabeli parametry przeciętnego/średniego dalszego trwania życia (mężczyzn i kobiet łącznie) są ogłaszane Komunikatem Prezesa GUS w końcu marca każdego roku i obowiązującą przez kolejne 12 miesięcy. Są one wykorzystywane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do ustalenia wysokości emerytury kapitałowej. W celu prawidłowej interpretacji wartości przedstawionych w tabeli, zamieszczamy dodatkowe wyjaśnienia jak należy odczytywać zawarte w niej informacje.
Dla prawidłowej interpretacji informacji zawartych w tabeli bardzo ważne jest zrozumienie, że wiek, w jakim dana osoba zamierza przejść na emeryturę, określa się w latach (boczek tabeli: „30”, „31”, …, „90”) i miesiącach (główka tabeli: „0”, „1”, …, „11”) ukończonych. Wartości podane w tabeli przedstawiają średnie dalsze trwanie życia w miesiącach osoby przechodzącej na emeryturę w określonym wieku.

Przykładowo:
Załóżmy że Pan X, który urodził się 1 czerwca 1954 r., planuje przejść na emeryturę z dniem 10 czerwca 2019 r. Będzie on miał zatem – w tym momencie – ukończonych dokładnie 65 lat i 0 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 65 lat i 1 miesiąca), dlatego też wielkość przeciętnego dalszego trwania życia należy odczytać z komórki znajdującej się na skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „65”, i kolumny o nagłówku „0”. Jest to wartość 217,1 (zaznaczona na niebiesko) oznaczająca oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia dla Pana X, przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku. Zgodnie z tym założeniem, dla osoby w wieku dokładnie 65 lat, oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 217,1 miesięcy, czyli 18,1 lat, co oznacza, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie wieku 83,1 lat.

Z kolei Pani Y urodziła się 2 stycznia 1949 roku i planuje przejść na emeryturę 15 lipca 2019 r., kiedy to będzie miała ukończone 70 lat i 6 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 70 lat i 7 miesięcy). Przeciętne dalsze trwanie życia dla jej wieku należy odczytać z komórki znajdującej się na skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „70”, i kolumny o nagłówku „6”. Wartość 172,9 (zaznaczona na zielono) oznacza oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia Pani Y, przy założeniu utrzymywania się warunków umieralności na niezmiennym poziomie. Zatem dla osoby w wieku dokładnie 70 lat i 6 miesięcy oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 172,9 miesiąca, czyli 14,4 roku. Oznacza to, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie wieku 84,9 lat (przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku).

Na podstawie opisanych przykładów nie sposób nie zauważyć, że osoba
w wieku 65 lat średnio dożyłaby wieku 83,1 lat, podczas gdy osoba w wieku 70 lat – 84,9 lat. Dla wielu może być niezrozumiałe, dlaczego dla osoby młodszej przeciętne trwanie życia jest krótsze, niż dla osoby starszej. Jest to konsekwencja metodologii stosowanej do obliczania średniego dalszego trwania życia, wynikająca z faktu, że przeżycie każdego kolejnego roku zwiększa szansę dożycia do coraz starszego wieku.

WNIOSEK:
Średnia długość trwania życia nie rozróżnia płci. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach „średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach”. To korzystniejsze rozwiązanie dla kobiet, mężczyźni są poszkodowani, gdyż później przechodzą na emeryturę, choć statystycznie żyją krócej. W oparciu o wskaźnik z podziałem na płeć, mężczyznom trzeba by przyznawać wyższe niż obecnie świadczenia.

Przyjmując, że mężczyźni średnio umierają o 3 lata wcześniej niż kobiety, to sam dzielnik wyliczenia emerytury byłby o 36 m-cy mniejszy. Gdyśmy zatem podzielili nagromadzone środki mężczyzny na przykład w wysokości 700 tys. zł, nie przez 256, a 220 m-cy dalszego trwania życia, to wartość ich świadczenia to łatwo wyliczyć, że wartość świadczenia emerytalnego miesięcznego mężczyzny jest zaniżona o 447,44 zł. 700 000 : 220 równa się 3181,82 zł, natomiast przy dzielniku 256 m-cy, to 700 000,00 : 256 równa się 2734,38 zł, czyli różnica wynosi – 447,44 zł (3181,82 – 2734,38).

NASZYM ZDANIEM:
Mężczyznom do wyliczenia należnego świadczenia emerytalnego należy niezwłocznie i bezwzględnie liczyć ich faktyczną średnią długość życia.